Με το σημερινό μου άρθρο θα ήθελα να αποτυπώσω τις προσωπικές και γενικές μου σκέψεις και απόψεις σχετικά με την περίοδο που βιώνουμε, εκτός και εάν προκύψει μια περίσταση στο άμεσο μέλλον – που δε θα το ευχόμουν – για περαιτέρω ανάλυση. Ίσως άλλωστε είναι σκόπιμο να εξαχθούν από καθένα μας και κάποια συμπεράσματα για το τι, ελπίζω, ότι ο κόσμος μπόρεσε να καταλάβει από αυτήν την κατάσταση στην οποία περιήλθαμε τους τελευταίους μήνες.
Η πρώτη γενική σκέψη αναφέρεται στην ανάγκη μιας μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης, γενικής και ανθρωπολογικής, σχετικά με τη φυσική επισφάλεια της ανθρώπινης ύπαρξης , παρά τα συνεχή και εξαιρετικά σημαντικά επιτεύγματα της επιστήμης, τόσο της ιατρικής όσο και της τεχνολογικής. Η μεταβιομηχανική εποχή, έχει αναπτύξει στην πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού την πεποίθηση ότι είναι εντελώς φυσιολογικό στη Δύση – και όχι μόνο – να απαλλαγούμε από προβλήματα, υγείας περισσότερο, που επηρεάζουν τους κατοίκους ολόκληρου του πλανήτη. Αναφέρομαι στις συνθήκες υγιεινής των πληθυσμών, στην ποιότητα της καθημερινής τους ζωής, στους χώρους της εργασίας, στο επίπεδο της λειτουργίας των διαφόρων κοινωνικοπολιτικών θεσμών, στη σχέση που δημιουργούμε με την στάση μας αναφορικά με το περιβάλλον, συνεπώς αναφέρομαι στην πρόοδο, και ως εκ τούτου στις καθημερινές μας πρακτικές και για το τι θεωρούμε «υγιές» και «άρρωστο» σχετικά με τον τρόπο ζωής μας.
Λοιπόν, για εκείνους που είχαν πραγματικά την ευκαιρία να προβληματιστούν σε αυτή τη στιγμή αναγκαστικής συνύπαρξης με τη δική τους μοναξιά και τις σκέψεις τους, και ως εκ τούτου είχαν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν το «δώρο» του διαλογισμού, κάτι θα πρέπει να έχει αλλάξει σε σχέση με τα στοιχεία που τόνισα. Φυσικά, αυτή η ευκαιρία δεν ήταν ίδια για όλους. Όμως η εξέλιξη, η πρόοδος δεν προχωρά ταυτόχρονα και με τη ίδια ταχύτητα σε όλα τα μήκη και πλάτη αυτού του πλανήτη, αλλά προχωρά με ξεχωριστά και διακριτά βήματα σύμφωνα και με τους διαφορετικούς πολιτισμούς.
Αυτή η τελευταία σκέψη, μου επιτρέπει να προχωρήσω την προσέγγισή μου περαιτέρω:
Δεν μπορούμε πλέον να θεωρούμε την παγκοσμιοποίηση ως κάτι πέρα από τον δικό μας έλεγχο, σαν να θεωρούμε ότι με τους νόμους που έχουμε δημιουργήσει όλοι και όλα περικλείονται μέσα στη γνωστή φράση “ο νόμος της αγοράς”, λόγω της οποίας πιστεύουμε ότι δεν είμαστε σε θέση να εκφράσουμε τη δική μας βούληση . Φυσικά και η βούληση μας έχει όρια. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε την ευκαιρία να την εκφράσουμε ή να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε στάσεις ζωής που να ενσωματώνουν περισσότερο τα δικά μας όρια, αντί να προσποιούμαστε ότι «δεν τρέχει τίποτα».
Θα είναι ακόμη πιο ενδιαφέρον να αναφερθούμε στην πολιτική ορολογία σύμφωνα με την οποία τα εθνικά συμφέροντα αποτελούν μέρος της κυριαρχίας ενός κράτους, διότι ακριβώς αυτή η έννοια αποδείχτηκε πέρα για πέρα προβληματική. Κανείς δεν είναι κυρίαρχος. Και δεν υπάρχει κανένας που μπορεί να είναι κυρίαρχος του εαυτού του (ενός κράτους συμπεριλαμβανομένου) όπως έχει αποδείξει ο Covid-19 . Και όσοι ισχυρίζονται, ωστόσο, ότι είναι σε θέση να επιστρέψουν στην προηγούμενη κατάσταση («κανονικότητα»), σύμφωνα με την οποία μπορεί να προχωρήσει η τεχνολογική ανάπτυξη, μαζί με την επιστημονική έρευνα, χωρίς μια συγκεκριμένη ψυχική (διανοητική) «περίμετρο» ατομικής και κοινωνικής συμπεριφοράς και ευθύνης, νομίζω ότι δεν έχουν καταλάβει τίποτα.
Τέλος, από αυτήν τη στιγμή θα πρέπει να έχει γίνει περισσότερο εμφανές πώς η σχέση μας με τις αόρατες πτυχές της φυσικής ανθρώπινης ύπαρξης να είναι ίσως πιο σημαντική από την άσκηση οποιασδήποτε μορφής βίας, με την οποία ο άνθρωπος πιστεύει ότι μπορεί να κυριαρχήσει σε όλα ή να διατηρήσει τα πάντα υπό έλεγχο, με την βοήθεια και της ιατρικής επιστήμης.
Η γνώση δεν είναι αυτοσχεδιασμός, δεν εμφανίζεται ξαφνικά μπροστά μας «από το πουθενά» αλλά είναι το αποτέλεσμα μιας ερευνητικής μεθόδου που βασίζεται σε συνεχή υπαρξιακή ταπεινοφροσύνη. Μια ταπεινοφροσύνη που μας κάνει να είμαστε επιφυλακτικοί και προσεκτικοί σε σύγκριση με τους άμεσους ορισμούς αυτού που διερευνούμε. Και αν δεν μάθουμε, αν δεν το συνειδητοποιήσουμε, με ένα τρόπο σχεδόν οριστικό, θα πρέπει να προετοιμαστούμε για την έλευση νέων κακών μαντάτων, τα οποία είναι σίγουρο ότι θα μας οδηγήσουν σε ακόμη πιο δύσκολα μονοπάτια.