Την Πέμπτη, 16 Δεκεμβρίου 2021, στις 12μμ διοργανώθηκε εκδήλωση με τίτλο «Κοινωνία χωρίς Ρατσισμό, Κοινωνία με Μέλλον» για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω φυλής και καταγωγής. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Αναπτύσσοντας μια ολοκληρωμένη στρατηγική ενάντια στον ρατσισμό, τη μισαλλοδοξία και τα εγκλήματα μίσους», το οποίο συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Rights, Equality and Citizenship 2014-2020 της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υλοποιείται από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, μέσω της Επιτελικής Δομής ΕΣΠΑ, με εταίρους τη Βουλή των Ελλήνων και το Κέντρο Πολιτικών Ερευνών του Παντείου Πανεπιστημίου. Πρόκειται για μία δράση που έρχεται ως φυσικό επακόλουθο των ανακατατάξεων που προκαλεί το διεθνές γεωπολιτικό παιχνίδι, η κλιματική αλλαγή, η τεχνολογική πρόοδος, το έλλειμα δημοκρατίας, η ανισομερής κατανομή των πόρων, ο έλεγχος αυτών κοκ. Η λίστα είναι ατελείωτη και όποιος αρνείται τις αλλαγές που επέρχονται θέτει εαυτόν σε άλλη μία ομάδα αρνητών.
Ωστόσο και ενώ είναι σαφές πως η πολυπολιτισμικότητα είναι εδώ και μάλλον ήρθε για να μείνει, τίθεται ένα ερώτημα. Στη μικρή Ελλάδα, θα μας καθορίσει η μαντήλα; Η απάντηση είναι ένα καθαρό ΟΧΙ. Τότε γιατί προσκυνάς τον Αντετοκούμπο θα σπεύσει κάποιος να μας ψέξει. Ο Αντετοκούμπο δε μας επέβαλε πώς θα φερόμαστε, δε θίχτηκε από τον πολιτισμό της χώρας που τον υποδέχτηκε και δεν προσπάθησε να επιβάλλει αξίες και συμπεριφορές που δε συνάδουν. Τουναντίον, θα συμπληρώσουμε, η χώρα υποδοχής δεν του φέρθηκε σωστά και αυτός κόντρα στο ρεύμα την προβάλλει σε κάθε ευκαιρία. Θα θέλαμε να ήταν αλλιώς. Θα θέλαμε να μην είχε νιώσει κοινωνικό αποκλεισμό, ξενοφοβία, ρατσισμό. Θα θέλαμε να είχε τη δυνατότητα αβίαστα να αναπτύξει την προσωπικότητά του εντός του πλαισίου της κοινωνίας που τον υποδέχθηκε, συνθέτοντας δημιουργικά επιμέρους πολιτισμικά στοιχεία που τον χαρακτηρίζουν. Και εδώ μπαίνουμε στην ουσία της συζήτησης καθώς προκύπτει η ανάγκη να σχεδιαστούν οι κανόνες.
Κάποιοι θα σπεύσουν να μας πουν πως ο καθένας θα πρέπει να είναι ελεύθερος να εκφράζεται όπως θέλει και να κινείται όπου θέλει, κάνοντας πιθανά ό,τι του κατέβει στο κεφάλι. Πού εδράζεται αυτή η άποψη; Πρόκειται για αποδοχή, ανοχή ή στεγνή ανιδιοτέλεια; Άγνοια κινδύνου, ρομαντισμός ή ανθρωπιστικός μαξιμαλισμός; Κρυφή ατζέντα; Ιδιοτέλεια μήπως; Δημιουργική ζύμωση θα το χαρακτηρίσουν, πρόοδος. Ανοιχτή κοινωνία. Θα συμφωνούσαμε εάν προσεγγίζαμε τη συζήτηση με μία βασική προγραμματική συμφωνία επί των εξής ερωτημάτων: α) Ποιος βάζει τους κανόνες και β) με ποιες παραμέτρους;
Αν υποθέσουμε ότι το γενικό πλαίσιο το θέτει η χώρα υποδοχής, οι παράμετροι στις οποίες θα πρέπει να υπακούν αυτοί οι κανόνες είναι ένα πολύ λεπτό σημείο που απαιτεί χειρουργική ακρίβεια, ισορροπία, δικαιοσύνη, γενναιοδωρία καθώς επίσης τεχνοοικονομικό και γεωπολιτικό σχεδιασμό. Εδώ η συζήτηση οφείλει να είναι ανοιχτή, μεγάλη και βαθιά, δύσκολη, άβολη, αυτοκριτική και πιθανά καθαρτική. Θέλουμε μετανάστες; Μπορούμε μήπως να τους αποφύγουμε; Χρειαζόμαστε εργατικά χέρια; Καλούμε ψηφιακούς νομάδες; Αποθεώνουμε τον Αντετοκούμπο; Ποιά είναι η βασική αλήθεια μας; Όποια και αν είναι η απάντηση, η βάση της συζήτησης είναι μία. Τους κανόνες θα τους βάλει η κοινωνία και όχι η πολιτική ορθότητα, η οποία φώναζε στην κρίση του Έβρου να ανοίξουν τα σύνορα. Άλλη μια μορφή άρνησης.
Δεν είμαι θρήσκος. Σέβομαι όμως βαθιά την πίστη των ορθοδόξων. Μαζί τους γιορτάζω. Μαζί τους στοχάζομαι τους συμβολισμούς, τις διεξόδους και τα αδιέξοδα της πίστης. Εν τέλει μαζευόμαστε με οικογένεια και φίλους Χριστούγεννα και Πάσχα και γιορτάζουμε με ένα κοινό σημείο αναφοράς, βαθιά ριζωμένο. Δεν το παραδεχόμαστε, αλλά έτσι είναι. Η θρησκεία είναι σημείου εθνικής αναφοράς. Πού είναι το κακό; Το έθνος, η συλλογική συνήθεια ή το σημείο αναφοράς;
Σέβομαι όλα τα σημεία αναφοράς. Όταν επισκέπτομαι αραβικές χώρες ακολουθώ τους κανόνες. Λίγο ο φόβος, λίγο η φολκλορική εμπειρία, λίγο η σαγήνη του αγνώστου. Σε κάθε περίπτωση σέβομαι. Και αποδέχομαι. Με δέος για το βάθος των πολιτισμών. Στην Ελλάδα της πολιτικής ορθότητας, στέλνουμε ευχές για το ραμαζάνι, ανάβουμε φαναράκια στο Diwali, φτιάχνουμε κολοκύθες στο thanks giving, κάνουμε yogi γάμους καίγοντας ινδουιστικά γαρύφαλλα και ντρεπόμαστε να αποδεχθούμε πως τα Χριστούγεννα κατά βάση γιορτάζουμε τη γέννηση του Χριστού. Και λοιδωρούμε την καταφυγή στην πίστη που έκανε ο Leonardo di Caprio υποδυόμενος έναν αφοσιωμένο αστροφυσικό στην πρόσφατη ταινία Don’t Look Up, γεγονός που σχολίασαν διάφοροι στα social ως μάταιο και βλακώδες, επικαλούμενοι την καταστροφή που ακολούθησε. Η καταστροφή επήλθε από την άρνηση της πραγματικότητας, όχι από την καταφυγή στην πίστη που για όλους θα πρέπει να είναι ελεύθερα προσβάσιμη, πάντα όμως με κανόνες. Οπότε θα αναρωτηθούμε εκ νέου. Ποιος βάζει τους κανόνες και με ποιες παραμέτρους; Προσωπικά πάντως από φέτος θα λέω αποκλειστικά ‘Καλά Χριστούγεννα’ και όχι ‘Χρόνια Πολλά’. Και είμαι βέβαιος πως δε θα προσβληθεί η μαντήλα.