Η χιονοστιβάδα των καταγγελιών στο χώρο του ελληνικού θεάτρου, θα έλεγα καλλιτεχνικού χώρου, αφού προβλέπεται να εμφανιστεί σωρεία νέων καταγγελιών, είναι από μόνο του ένα σοκαριστικό γεγονός. Πόσα νέα παιδιά με ταλέντο απευθύνονται σε εγνωσμένης αξίας καλλιτέχνες και εναποθέτουν τις ελπίδες τους στα χέρια τους, με αποτέλεσμα, είτε να φεύγουν τρέχοντας από το επάγγελμα, προκειμένου να διαχειριστούν το τραύμα τους, είτε να παραμείνουν, ελπίζοντας ότι θα ανακάμψουν και ότι η κόλαση που πέρασαν, τουλάχιστον κάτι απέδωσε. Αυτό, το τελευταίο, είναι και ο ορισμός της αλλοτρίωσης που επιφέρει σε έναν άνθρωπο η βία.
Εάν όμως είχαμε ως χώρα νομικές και δεοντολογικές δικλείδες, θα απέτρεπαν ένα τέρας, που ενδύεται το σκηνοθέτη ή το συνθέτη ή το διανοούμενο από το να καλέσει ή, αντίστοιχα, ένα νέο παιδί από το να σπεύσει στο σπίτι του πρώτου, επειδή δήθεν θέλει να του κάνει εκτάκτως audition; Οι θύτες τέτοιων εγκλημάτων χειραγωγούν το θύμα με τέτοιον τρόπο, που το κάνουν να πιστεύει ότι εκείνο ζήτησε να βρεθεί σ’ αυτή τη θέση. Η δεσπόζουσα θέση του θύτη που μπορεί να είναι δεσπόζουσα επαγγελματικά, κοινωνικά, οικονομικά, ασκεί ένα δέος και δημιουργεί μία ελπίδα στο θύμα, που την καλλιεργεί εντέχνως ο ίδιος ο θύτης, ότι «είναι η ευκαιρία της ζωής του», ή έστω, μία από τις ευκαιρίες–ορόσημο στη ζωή του, ότι πρόκειται για μία στιγμή που αργότερα θα τη διηγείται στους νεότερους του επαγγέλματος με αναπόληση. Αυτό είναι το πρώτο βήμα της χειραγώγησης. Το δεύτερο βήμα είναι αυτή καθ’ εαυτή η εγκληματική πράξη, όταν το θύμα βυθίζεται από το θύτη σε ωκεανό αμφιβολιών και ενοχών : μήπως δεν ήμουν πολύ καλός/ή; Μήπως χάσω την ευκαιρία της ζωής μου; Μήπως παραείμαι συντηρητικός/ή; Μήπως δεν είμαι αρκετά χαλαρός/ή; Και, φυσικά, μήπως εν τέλει δεν κάνω για το ρόλο; Μήπως με διώξει;
Αυτοί είναι μερικοί μόνο από τους λόγους που απαντούν στο ερώτημα που ευλόγως εγείρουν πολλοί συμπολίτες μας «Mα γιατί τώρα;»
Το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών έχει αποφασίσει να προχωρήσει σε θέσπιση κανόνων για τη διεξαγωγή της πρόβας και της audition. Θα πρέπει, μαζί με όλα αυτά, να θεσπιστεί, νομοθετικά, ένας αυστηρός Κώδικας Δεοντολογίας, όπως υπάρχει σε όλα τα ελεύθερα επαγγέλματα και όπως προβλέπεται και από τους Κώδικες Δεοντολογίας σε άλλες χώρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι η IFA(Παγκόσμια Ομοσπονδία Ηθοποιών) εποπτεύει και καθοδηγεί τα Σωματεία Ηθοποιών κάθε κράτους μέλους της. Παράλληλα, κάθε χώρα μπορεί να θεσπίσει δικούς της κανόνες και κώδικες, όπως και γίνεται βέβαια παντού στον κόσμο – πλην της Ελλάδας – όχι μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις Η.Π.Α, αλλά και στην Αφρική και την Ασία. Κανόνες όπως το ότι χρειάζεται κανείς να είναι μέλος του Σωματείου για να εργάζεται στο θέατρο ή την οθόνη (υπήρχε και στη χώρα μας αλλά καταργήθηκε), ότι όλα τα συμβόλαια περνούν από έλεγχο των Σωματείων, ότι υπάρχουν λίστες «κακών» εργοδοτών κ.ά. Ο Κώδικας Δεοντολογίας σε κράτη όπως ο Καναδάς, η Γαλλία, η Νότια Αφρική, η Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι Η.Π.Α. και άλλα πολλά, έχουν ως κύριο εργαλείο την αποδοχή της σύμβασης εργασίας από το Σωματείο, πριν από το εκάστοτε θέατρο, ή την προσάρτηση του στο κείμενο της συλλογικής σύμβασης. Όλα αυτά βρίσκονται υπό επεξεργασία από τα μέλη του ΣΕΗ παράλληλα με την προσπάθεια υπογραφής συλλογικής σύμβασης στο ελεύθερο θέατρο. Έτσι, οποιοσδήποτε θέλει να εργασθεί στο θέατρο ή την τηλεόραση ή τον κινηματογράφο του Βελγίου, ας πούμε, γνωρίζει από πριν τον Κώδικα, τους μισθούς, τις διαδικασίες audition και προβών, τις ακριβείς ενέργειες που πρέπει να κάνει σε περίπτωση παραβίασης των κανόνων, ακόμα και τη διασφάλιση ότι κάθε ρόλος πρέπει να προσφέρεται σε έναν και μόνο ηθοποιό (The Casting Director’sGuide των Η.Π.Α, οι οποίες διαθέτουν μεγάλη εξειδίκευση κανόνων, σχεδόν τόσων, όσα και τα επαγγέλματα γύρω από την ορχηστρική τέχνη), έτσι ώστε κανείς να μην πείθεται από μεμονωμένες προσκλήσεις σε απόμερα μέρη ή σκοτεινά σημεία του θεάτρου ή σπίτια, ή παρκάκια για να κάνει audition ή πρόβα.
Οι Intimacy Directors (για θέατρο και ζωντανές παραστάσεις εν γένει) και οι Intimacy Coordinators (για κινηματογράφο και τηλεόραση), οι οποίοι ενεργούν ως «προπονητές» του ηθοποιού, ξεχωριστά από το σκηνοθέτη ο οποίος βρίσκεται στο πλατώ ή στη σκηνή, φέρουν πιστοποίηση, από αναγνωρισμένο από το Σωματείο Ηθοποιών κάθε μίας από αυτές τις χώρες, φορέα και, μάλιστα, διδάσκεται και σε πανεπιστήμια ως ειδικό μάθημα.
Οι δε, πιθανοί δράστες των παρενοχλητικών, εγκληματικών, αλλά και των προσβλητικών της προσωπικότητας πράξεων, θα δουν την έξοδο από το επάγγελμα σε περίπτωση που αποδειχθεί η πράξη τους, πέραν της ποινικής καταδίκης τους στο δικαστήριο.
Όπως κάθε ανθρώπινη και επαγγελματική δραστηριότητα, η Τέχνη πρέπει να διέπεται από κανόνες και διαδικασίες, προκειμένου να μην κυριαρχεί η αυθαιρεσία και η εκμετάλλευση, κοινώς, για να μην ισχύει ο νόμος της ζούγκλας. Στη χώρα μας αυτό παραμελήθηκε και, μάλλον, υποβαθμίστηκε ο ρόλος του αρκετά.
Τώρα είναι η ώρα να προστατεύσουμε τα θύματα, αλλά και την ίδια την Τέχνη σε όλες της τις εκφάνσεις, για ένα μέλλον που θα προάγει το πνεύμα και την καλλιτεχνική δημιουργία σε όλους τους παραγωγικούς τομείς της.