«Η Ιδέα της Ευρώπης» του Τ. Στάινερ είναι μια καλή ιδέα για την μετα-εορταστική αναγνωστική περίοδο
Πιστεύω ότι δεν υπάρχει κάτι καλύτερο για το ξεκίνημα μιας χρονιάς από την πρόταση για ένα βιβλίο: «Η Ιδέα της Ευρώπης» του Τζώρτζ Στάινερ των εκδόσεων Δώμα είναι νομίζω βιβλίο κατάλληλο για μια τέτοια σύσταση, επειδή λύνει περισσότερα από ένα προβλήματα της μετα-χριστουγεννιάτικης αναγνωστικής περιόδου: Είναι σύντομο, επομένως δεν επιβαρύνει όσους από εμάς χρησιμοποίησαν τις μέρες της γιορτινής σχόλης για να καλύψουν δυσθεώρητους αναγνωστικούς στόχους μιας ολόκληρης χρονιάς που πέρασε.
Wind of change ή τότε που νομίζαμε ότι θα αλλάξουμε τον κόσμο
Τις δεκαετίες του ΄80 και ΄90 ζήσαμε μια περίοδο παρατεταμένης ελπίδας ότι θα αλλάξουμε τον κόσμο. Ήταν η εποχή της εφηβείας μας. Η νεότητα συνοδεύεται από την αμφισβήτηση του παρελθόντος και τη διεκδίκηση ενός καλύτερου μέλλοντος. Ακολούθησαν τα γεγονότα της κατάρρευσης του «τοίχους της ντροπής» και της ενδυνάμωσης της ελπίδας για την ανοικοδόμηση μιας άλλης Ευρώπης. Θα επιρρίψουμε κι ευθύνες σε εκείνο το τραγούδι των Scorpions “Wind of change”, που πιστοποιούσε ρυθμικά αυτό το ρεύμα της αλλαγής. Στη χώρα μας πιστέψαμε ότι είχαμε μπει σε ευρωπαϊκούς ρυθμούς, είχαμε κατά κάποιο τρόπο συγχρονιστεί με το δυτικό τρόπο ζωής. Εξάλλου μεγαλώσαμε με την ευρωπαϊκή ιδέα και γαλουχηθήκαμε με την εντύπωση ότι ανήκουμε στην ευρωπαϊκή οικογένεια και ότι κάποια στιγμή αυτή η Ένωση από οικονομική δύναμη θα γινόταν και πολιτική. Στο μεταξύ διευρύνθηκε, αυξήθηκε, επεκτάθηκε, αλλά το ζητούμενο τίθεται υπό αμφισβήτηση: ωρίμασε; Ποια είναι σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση; Ποιοι είναι οι στόχοι της για τα επόμενα, ας πούμε, δέκα χρόνια;
Η Ευρώπη και τα εμβόλια
Αυτή την περίοδο ασκείται παντού έντονη κριτική στις Βρυξέλλες, ότι απέτυχαν με την προμήθεια των εμβολίων για την COVID-19. Οι καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων αλλά και η επιμονή της Κομισιόν να αποφασίσει εκείνη αντί για τα Κράτη-Μέλη έφεραν την Ευρώπη τελευταία στην παγκόσμια κούρσα των εμβολιασμών, πίσω όχι μόνο από Αμερική, Κίνα και Ρωσία, αλλά και το Ηνωμένο Βασίλειο ή το Ισραήλ. Με πρόσφατο άρθρο του το politico.eu ρίχνει την ευθύνη προσωπικά στην Πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Άλλο άρθρο έριξε ευθύνες και στην, Κύπρια, Επίτροπο για την Υγεία, Στέλλα Κυριακίδου. Αν κάτι είναι γεγονός, αυτό είναι ότι η Ευρώπη απέτυχε στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Η αληθινή όμως ερώτηση είναι, γιατί φτάσαμε ως εδώ; Τι συμβαίνει στις Βρυξέλλες; Τα πράγματα είναι πραγματικά απλά: Οι θέσεις είναι δοτές, μη εκλόγιμες. Η «πρωθυπουργός» της Ευρώπης, δηλαδή η Πρόεδρος της Κομισιόν, και οι «υπουργοί» της Ευρώπης, δηλαδή οι Επίτροποι, διορίζονται – δεν εκλέγονται. Και, όπως είναι γνωστό σε καθένα, όποιος διορίζεται οφείλει σε εκείνον που τον διόρισε.
Ευρωπαϊκή Ένωση: Χρόνου φείδου ή τέλος χρόνου;
Αυτή η νέα επιδημία CoV (coronavirus) αποκάλυψε τρία βασικά και διαφορετικά μοντέλα ως αναφορά την κρατική αντίδραση στον ιό: (1) Kομμουνιστικό μοντέλο ή, διαφορετικά, μοντέλο Κίνας: Το συγκεκριμένο μοντέλο βασίστηκε στην έλλειψη διαφάνειας και στη χρησιμοποίηση σκληρών εργαλείων καταστολής για την επιβολή των μέτρων «προστασίας». (2) Αμερικανικό μοντέλο: Ο θρίαμβος του καπιταλισμού και της ελευθερίας. Είναι δύσκολο να σκεφτούμε ένα απαγορευτικό (lockdown) κινέζικου στιλ στη χώρα όπου ισχύει η 1st Amendment στο Αμερικανικό Σύνταγμα και η ελευθερία της οπλοκατοχής. Οι Αμερικανοί παρ΄ όλα αυτά δεν έμειναν άπραγοι, επένδυσαν πραγματικά πολλά χρήματα. Η κυβέρνηση Trump «άνοιξε το πορτοφόλι» και μέσα σε λίγες ημέρες χορήγησε μη επιστρεπτέα επιχορήγηση (κατά το Ελληνικότερο Επιστρεπτέα Προκαταβολή!) 2,5 δις δολάρια σε φαρμακευτικές εταιρείες για να βρουν το εμβόλιο. 3. Ευρωπαϊκό μοντέλο. Υπάρχει βέβαια και το Ευρωπαϊκό μοντέλο: Κάτι ενδιάμεσο μεταξύ των δύο πρώτων, αναφορικά με τις πολιτικές ελευθερίες. Στα οικονομικά, από την άλλη πλευρά, είναι μοναδικό: Σχεδίασε μια χρηματοδότηση τεράστια για τα Ευρωπαϊκά δεδομένα της τάξης των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, την ανακοίνωσε πριν από το καλοκαίρι με πυροτεχνήματα και για πολιτικούς λόγους διατήρησης ισορροπιών, και την μπλόκαρε πριν από μερικές ημέρες.
Μια Ευρώπη κατώτερη των περιστάσεων
Το τελευταίο χρονικό διάστημα γίνεται ολοένα και πιο φανερή η πρόσπαθεια της Ευρώπης να σταθεί όρθια και σε αυτή την κρίση, στην οποία φαίνεται για άλλη μια φορά να είναι θεατής των εξελίξεων, αναμένοντας κάποιο καλό νέο απο ανατολάς ή από δυσμάς. Είναι φανερό πως βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια αδύναμη Ευρώπη, μη ικανή να προστατεύσει τα νόμιμα δικαιώματα των μελών της, ανήμπορη να υπερασπιστεί τα Κράτη-Μέλη της και τους πολίτες της από φανερές απειλές και επικίνδυνες καταστάσεις. Για παράδειγμα, αντί η Ευρώπη να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία για τις βάναυσες παραβιάσεις εναντίον της Κύπρου και της Ελλάδος και να καλέσει μετά την επιβολή τους την Τουρκία να συμμορφωθεί, δηλαδή να θέσει η Ευρώπη τους δικούς τους όρους, γίνεται το αντίστροφο: Η Τουρκία επιβάλει τους όρους της στην Ευρώπη.
